Genetik yatkınlık ve çevredeki alerjenin bir
araya gelmesi ile önce vücutta bebeklik
döneminden itibaren bir duyarlılaşma oluşur. Bu
duyarlılık sonucu bağışıklık sistemi normalde bu
maddeye karşı salgılamaması gereken IgE adında
bir antikor salgılar. Bu antikor kan dolaşımı
ile vücudun her tarafına dağılarak bağışıklık
sistemi hücrelerine yapışır. Eğer alerjen vücuda
bir daha ulaşırsa hemen onu tanır ve çok
şiddetli bir reaksiyon verir. Bu reaksiyon
esnasında bağışıklık sisteminden salgılanan
binlerce madde alerjenin etki yarattığı organda
anormal şiddette bir alerjik yangı oluşturur ve
hastalığın bulgularının çıkmasına neden olur. Bu
eğer alerjik yangı burunda ise hapşırma, burun
akıntısı, burun kaşıntısı, gözlerde yanma
sulanma ile karakterli olan saman nezlesine,
akciğerde bronşlarda ise hırıltılı nefes alıp
verme, nefes darlığı ve koyu balgam çıkarma ile
ortaya çıkan alerjik bronş astımına, deride ise
kaşıntı, kızarıklık ve kuruluğa neden olan
alerjik egzemaya, barsakda ise karın ağrısı,
ishal, kusma ve barsaklar dışında bir çok
bulguya neden olan besin alerjisine vs neden
olur . Alerjiye neden olan bağışıklık
sistemimizin çevremizdeki alerjenlere olan
anormal ve şiddetli reaksiyonu olduğu ve
bağışıklık sistemi hücreleri vücudumuzda kan
dolaşımı olan her yerde olduğu için alerji
bulguları yalnızca o organda değil bir çok ayrı
organda görülebilir. Örneğin sadece migren tipi
baş ağrıları, göğüs ağrıları, hareketesiz yaşama
isteği, inatçı öksürük, sık sık ve uzun süreli
nezle olma, çocuklarda büyüme de gerilik gibi
bulgular da alerji nedenli olabilir. Çocuğun
alerjik şikayetleri nedeniyle derslerinde
yaşadığı verimsizlik ve başarısızlık gözden bile
kaçabilir. Aslında tüm bu yakınların nedeni
tıbbi tanımda “alerjik rinit” dediğimiz ve halk
arasında saman nezlesi, bahar nezlesi, alerjik
nezle vs olan üst solunum yolu alerjisidir.
Ancak bu yakınmalara neden olan başka etkenler
de tabi ki vardır. Ancak ekseriyet ve ön planda
alerjidir. Yalnız unutmamak gerekir ki anne
babaların gördükleri ve yaşadıkları yakınmalar
yanında gerçekte alerjik rinit hastalığı sadece
hapşırma, burun akınıtsı ve gözlerde yanma gibi
şikayet ve bulgularla sınırlı değildir. Bu
çocukların % 70-80 oranında beraberinde göz
alerjisi de vardır. Bu nedenle bu çocuklarda
“alerjik göz nezlesi” de vardır ve bazen çok
ciddi sorunlara neden olabilir. Biz çocuk alerji
uzmanı olan doktorlar bu hastalığa alerjik burun
ve göz nezlesi anlamına gelen “alerjik rino-konjoktivit”
deriz. Ancak bunda da daha önemlisi alerjik
riniti olan bu çocuklarda alerjik astım gelişme
riskinin normale 4-8 kat artmış olmasıdır. Yani
alerjik riniti olan çocuklara aynı zamanda da
alerjik astım adaydırlar ve bu açıdan
incelenmeli ve izlenmelidirler. Bu konuya biraz
ileride daha detaylı olarak değinilecektir.
Çocuklarda allerjik rinit şikayet ve bulguları
nelerdir?
Alerjik rinit hapşırma/aksırma, burun
tıkanıklığı, burunda su gibi akıntı, burunda ve
yumuşak damakta kaşıntı şikayetlerine yola açar.
Bu bulgular sıklıkla yukarıda bahsedilen
nedenlerle bahar aylarında olur. Bu nedenle
“bahar alerjisi, bahar nezlesi, saman nezlesi
..” gibi isimler de halk arasında verilmiştir.
Ayrıca yine yukarıda bahsedildiği gibi gözlerde
yanma, sulanma, kızarma ve kaşıntı belirgindir.
Hem göz hem de burun yakınmasının olması tam bir
“nezle” tablosuna yol açar Bazen bu bulgular
sıradan nezle, grip gibi algılanabilir. Hatta
çoğu nezle ilacının içerisinde antialerjik madde
olduğu için, bu ilaçların kullanımı ile
yakınmalar geçer ve yanlış algılamanın devam
etmesine yol açar. Bu ise doktora başvuru ve
alerji tedavisinin gecikmesine neden olur. Ancak
bu sıradan nezle gibi ortalam bir haftada geçen
bir tablo değildir. Hastalar ellerinde sürekli
yanlarında burnu silmek için mendil taşımak
zorunda kalır. Burun tıkanıklıklarının devam
etmesi nedeniyle gece uyku düzeni bozulur.
Gündüz olan sık hapşırma, burun kaşıntısı ve
gözlerde yanma, sulanma ciddi konsantrasyon
bozukluklarına yol açar. Çocuk ise okul
başarısı, erişkinise iş başarısı düşer. Sürekli
burun kaşıma nedeniyle “alerji selamı” denen
burnu önden arkaya ovalam hareketi çok tipik
olarak görülür. Bu hareket uzun süre yapılması
sonucu burun kemerinde yatay bir çizgi olur.
Ayrıca burun tıkanıklığı nedeniyle göz alt
kapaklarında sürekli bir morluk vardır. Burunda
olan sürekli alerjik reaksiyon ve burun akıntısı
özellikle geceleri olan geniz akıntısı ve gece
öksürüklerine neden olur. Gündüz ise sürekli
genizi temizleme sesi çıkarılır. Alerjik rinit
ortalama % 20 oranında yıl boyu görülür. Bunun
en sık etkeni ev tozu akarlarıdır. Ayrıca yıl
boyu alerjik rinite havyan, mantar ve bizim
ülkemizde çok sık görülmeyen hamam böceği
allerjenleri de yol açabilir. Ancak ev tozu
akarlarının neden olduğu yıl boyu süren alerjik
rinitte burun tıkanıklığı daha ön planda olan
yakınmadır. Ancak kronik burun iltihabı ve
sinüzitte sıklıkla görülür. Sürekli hapşırma,
aksırma, burun kaşıntısı ve göz yakınmaları da
vardır. Ancak bu yakınmaların şiddeti polenlere
bağlı bahar alerjisine göre daha azdır. Burun
tıkanıklığının şiddeti ise daha fazladır.
|